ریزش مو آناژن افلوویوم علل، علائم، تشخیص و درمان

آناژن افلوویوم چیست؟

ریزش مو یک مشکل ناراحت کننده است که میلیونها نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار میدهد. در میان انواع مختلف ریزش مو، ریزش مو آناژن افلوویوم(Anagen Effluvium) یک نوع خاص و سریع از ریزش مو است که اغلب با درمانهای پزشکی مانند شیمی درمانی مرتبط است. در این مقاله به بررسی دقیق آناژن افلوویوم میپردازیم و تعریف، علل، علائم، روشهای تشخیص و گزینه های درمانی آن را شرح میدهیم. تفاوت آن با سایر انواع ریزش مو را نیز توضیح میدهیم.

تعریف ریزش مو آناژن افلوویوم

آناژن افلوویوم یکی از انواع ریزش مو است که سرعت زیادی دارد و در فاز آناژن(رشد) چرخه مو اتفاق می افتد. بر خلاف تلوژن افلوویوم (Telogen Effluvium) که موهای در حال استراحت را تحت تاثیر قرار می دهد، آناژن افلوویوم فعالیت فولیکول های موی در حال رشد را مختل کرده و باعث ریزش ناگهانی، گسترده و شدید مو می شود.

انواع ریزش مو آناژن افلوویوم

1. آناژن افلوویوم ناشی از شیمی درمانی: شایعترین نوع این بیماری است که در اثر داروهای ضدسرطان ایجاد میشود. این داروها سلولهایی که سریع رشد می کنند، مانند سلولهای سرطانی و فولیکولهای مو را هدف قرار میدهند و در نتیجه باعث ریزش مو شدید می گردد.
2. آناژن افلوویوم سمی: وقتی که بدن انسان در معرض سموم قوی قرار میگیرد آناژن افلوویوم سمی اتفاق می افتد. سمومی مانند فلزات سنگین که گاها به واسطه ی مراقبت نکردن های سیستمیک وارد آب آشامیدنی می شود و البته اشعه های مضر از این دسته سموم هستند.
3. آناژن افلوویوم مرتبط با سیستم ایمنی: این نوع از آناژن افلوویوم نادر تر از بقیه موارد است و زمانی که در اثر حمله ی سیستم ایمنی خود فرد به فولیکول های مو، ریزش مو شکل میگیرد به آن آناژن افلوویوم مرتبط با سیستم ایمنی میگویند.

تفاوت ریزش مو آناژن افلوویوم با تلوژن افلوویوم

بر اساس مطالعه ای در وب سایت NCBI.NLM.NIH در تلوژن افلوویوم (Telogen Effluvium) ریزش مو در زمان استراحت موها اتفاق می افتد اما در آناژن افلوویوم (Anagen Effluvium) ریزش مو در چرخه ی رشد مو اتفاق می افتد.

• زمان بروز: آناژن افلوویوم طی روزها یا هفته ها پس از مواجهه با عامل محرک رخ میدهد، در حالی که تلوژن افلوویوم ۲ تا ۳ ماه پس از عامل استرس زا ظاهر می شود.
• شدت ریزش: آناژن افلوویوم باعث ریزش ناگهانی و گسترده موها (تا ۹۰٪ موهای سر) میشود، اما تلوژن افلوویوم معمولاً با ریزش متوسط همراه است.
• رشد مجدد: پس از قطع عامل محرک در آناژن افلوویوم، موها معمولاً مجدداً رشد میکنند، اما بهبودی در تلوژن افلوویوم به تدریج اتفاق میافتد.

دلایل ریزش مو آناژن افلوویوم

قبل از هر توضیحی باید گفت که، آناژن افلوویوم در اثر عواملی ایجاد می شود که فعالیت متابولیک سلول های فولیکول مو را با اختلال مواجه می کند که در نهایت باعث ریزش مو گسترده و شدید می گردد.

عوامل دارویی ریزش مو آناژن افلوویوم

• داروهای شیمی درمانی: داروهای آلکیله کننده (مانند سیکلوفسفامید) و آنتی متابولیتها (مانند متوترکسات) از جمله عوامل اصلی هستند.
• دیگر داروها: رتینوئیدها، داروهای ضد انعقاد یا سرکوبکنندههای سیستم ایمنی نیز گاهی ممکن است باعث ریزش مو 

شوند.

عوامل پزشکی موثر در ریزش مو آناژن افلوویوم

• اختلالات خود ایمنی: یکی از بیماری هایی که ممکن است شبیه به آناژن افلوویوم ظاهر شود آلوپسی آره اتا(Alopecia Areata) نام دارد.
• عفونتها: عفونت های قارچی یا باکتریایی شدید پوست سر نیز یکی دیگر از عوامل پزشکی موثر در ریزش مو آناژن افلوویوم است که باید سریعا پیگیری شود.
• پرتو درمانی: یکی از مواردی که می تواند شدیدا بر سلامت فولیکول های مو تاثیر بگذارد تابش مستقیم اشعه به پوست سر است که منجر به آسیب دیدن فولیکول های موی سر می گردد.

عوامل محیطی موثر در ریزش مو آناژن افلوویوم

هر گونه جریان استرس زای شدیدی که از نظر زمانی طولانی هم باشد، تاثیر جدی در سلامت موها دارد و چرخه رشد مو را میتواند مختل کند. همچنین کمبود مواد مغذی و عدم غذارسانی کافی، باعث ضعف در فولیکول های مو می گردد. مواد مغذی مانند آهن، روی، پروتئین و ویتامین های موثر در درمان ریزش مو، باید در برنامه غذایی فرد وجود داشته باشد.

نقش ژنتیک در ریزش مو آناژن افلوویوم

حساسیت ژنتیکی ممکن است شدت ریزش مو آناژن افلوویوم را به ویژه در بیماران تحت شیمی درمانی بیشتر کند، به این معنی که اگر درگیری با هورمون DHT نیز وجود داشته باشد شرایط برای این افراد سخت تر خواهد بود.

علائم ریزش مو آناژن افلوویوم

اولین نکته ای که باید برای بررسی علائم ریزش مو در آناژن افلوویوم در نظر داشت، الگو های ریزش مو هستند که به دو مدل تقسیم می شود.

ریزش منتشر و گسترده مو که به صورت ریزش مو یکنواخت در تمام نقاط سر اتفاق می افتد و ریزش منطقه ای  که با قرار گرفتن در معرض سموم به صورت موضعی می تواند بروز کند که البته در موارد نادر ممکن است باعث ریزش مو به صورت منطقه ای گردد.

تفاوت علائم ریزش مو آناژن افلوویوم با سایر انواع ریزش مو

با توجه به نکاتی که در وب سایت Dermnetnz بیان شده در مقایسه با آلوپسی آندروژنیک یا همان ریزش موی ژنتیکی و ارثی، در ریزش مو آناژن افلوویوم، پسروی خط مو یا ریزش مو الگویی مشاهده نمی شود و هم چنین در مقایسه با آلوپسی آره اتا یا ریزش مو سکه ای، در ریزش مو آناژن افلوویوم، مناطق طاس بدون التهاب هستند، در حالی که آلوپسی آره اتا با التهاب پوست سر همراه است.

تشخیص ریزش مو آناژن افلوویوم

برای تشخیص ریزش مو در آناژن افلوویوم سه راه را می توان در نظر داشت که در ابتدا، معاینه بالینی توسط پزشک متخصص پوست و مو که با انجام تست کشش مو و بررسی سلامت پوست سر ارزیابی انجام می شود، پس از آن، آزمایش خون میتواند برای بررسی کمبود مواد مغذی، بررسی مشکلات تیروئید یا نشانگر های خود ایمنی نتیجه بخش باشد و در نهایت بیوپسی پوست سر که در واقع همان نمونه برداری از پوست سر است، میتواند آسیب به فولیکول های مو را تایید کند.

درمان ریزش مو آناژن افلوویوم

درمان آناژن افلوویوم (Anagen Effluvium) به علت زمینه ای آن بستگی دارد. از آنجا که این نوع ریزش مو اغلب در اثر عوامل خارجی مانند شیمی درمانی یا سموم ایجاد میشود، درمان معمولاً شامل رفع عامل محرک و حمایت از رشد مجدد موها است. در ادامه، هر یک از روشهای درمان ریزش مو آناژن افلوویوم را شرح می دهیم.

درمان عوامل زمینه ای

اولین قدم در درمان آناژن افلوویوم، شناسایی و رفع عامل ایجادکننده آن است. این مرحله بسته به علت ریزش مو ممکن است شامل موارد زیر باشد:

قطع یا تغییر داروها: اگر ریزش مو در اثر داروهای شیمی درمانی یا سایر داروها ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است دوز دارو را تنظیم کند یا در صورت امکان، داروی جایگزین تجویز کند تا به همین سبب بتوان جلوی ریزش مو را گرفت.

درمان عفونت ها: در مواردی که عفونت های قارچی یا باکتریایی عامل ریزش مو هستند، استفاده از داروهای ضدقارچ یا آنتی بیوتیک ها ضروری است که با از بین بردن عفونت به کاهش ریزش مو کمک میکند.

مدیریت اختلالات خودایمنی: در بیماریهایی مانند آلوپسی آره آتا (Alopecia Areata)، ممکن است از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده شود.

درمان های دارویی آناژن افلوویوم

درمانهای پزشکی برای آناژن افلوویوم شامل استفاده از داروها و فناوری هایی است که به رشد مجدد موها کمک میکنند که میتوان به موارد زیر اشاره کرد.

• مینوکسیدیل (Minoxidil): این داروی موضعی با افزایش جریان خون به فولیکولهای مو، رشد موها را تحریک میکند. معمولاً پس از پایان شیمی درمانی استفاده میشود.
• کلاههای خنک کننده (Cooling Caps): این کلاهها با کاهش دمای پوست سر، جریان خون به فولیکول های مو را کم میکنند و در نتیجه، داروهای شیمی درمانی کمتر به این ناحیه میرسند. این روش در کاهش ریزش مو در بیماران تحت شیمی درمانی مؤثر است.
• کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids): در مواردی که التهاب عامل ریزش مو است، کورتیکواستروئیدهای موضعی یا تزریقی ممکن است تجویز شوند.

درمان های خانگی آناژن افلوویوم و مراقبت از مو

مراقبت صحیح از موها و پوست سر میتواند به کاهش ریزش مو کمک کند و سلامت موها را تا حد قابل قبولی افزایش دهد.بر اساس مقاله ای در وب سایت NCBI رساندن بیوتین (Biotin) به عنوان یکی از مواد مغذی به موها می تواند به سلامت موها کمک کند.

• استفاده از محصولات مکمل و کمک کننده: مکمل های خوراکی مانند کپسول فیتو و قرص پریورین به دلیل داشتن مواد مغذی و ویتامین های مورد نیاز مو می تواند به شدت به سلامت موها کمک کند. قرص فیتو و قرص پریورین منابع غنی از بیوتین و دیگر ویتامین های گروه B و مواد مغذی مانند زینک هستند.
• استفاده از شامپو های ملایم: شامپوهایی که بدون سولفات هستند و حاوی مواد مغذی مانند کراتین و بیوتین هستند می توانند برای موهای آسیب پذیر مناسب باشند. می توان از شامپوی پریورین در این زمینه نام برد.
• پرهیز از استفاده ابزار های حرارتی: سشوار، اتوی مو و بابلیس می توانند منجر به آسیب دیدن مو ها شوند و موها را شکننده تر کنند.
• ماساژ پوست سر: در صورتی که به طور منظم پوست سر را با روغن های طبیعی مانند روغن آرگان یا روغن نارگیل ماساژ دهید گردش خون در پوست سر بیشتر می شود که باعث خون رسانی بهتر به فولیکول های مو می شود.
• استفاده از روبالشی های ساتن: روبالشتی های ساتن اصطحکاک کمتری ایجاد میکنند و از شکستگی موها جلوگیری میکنند.

راه کارهای تغذیه ای برای جلوگیری از ریزش مو

از دلایل شایع ریزش مو می توان به کمبود مواد مغذی اشاره کرد که همین امر موجب ضعف در فولیکول های مو می شود و ریزش مو را تشدید میکند. کراتین (Keratin) که نوعی پروتئین است، زینک و روی، اسید های چرب مانند امگا 3 و ویتامین های گروه B به خصوص بیوتین(Biotin) از اصلی ترین و کلیدی ترین مواد مغذی برای جلوگیری از ریزش مو هستند که می توان از منابع غذایی دریافت کرد و یا با مصرف کپسول فیتو و کپسول پریورین اورجینال که منابع مواد مغذی هستند نیز دریافت نمود.

شیمی درمانی و ریزش مو آناژن افلوویوم

شیمی درمانی شایع ترین علت آناژن افلوویوم است. داروهایی مانند دوکسورابیسین و پاکلیتاکسل در ۶۵ تا ۹۰٪ بیماران باعث ریزش مو میشوند. برای پیشگیری و مدیریت ریزش مو در آناژن افلوویوم از خنک کردن پوست سر میتوان استفاده کرد که با کاهش جریان خون، رسوب داروهای شیمی درمانی به فولیکولهای مو کاهش مییابد. البته که رشد مجدد موها پس از شیمی درمانی، معمولاً ۳ تا ۶ ماه پس از پایان درمان مجدداً اتفاق می افتد و جالب اینجاست که ممکن است بافت آنها تغییر کند.

این مقاله به قلم مهرداد عبداللهی در تیم محتوا شانه سار تولید شد. شانه سار وارد کننده محصولات اورجینال مراقبت از مو از جمله کپسول پریورین و قرص فیتو بوده که تاثیر به سزایی در کنترل ریزش مو و رویش مجدد مو دارند. در صورتی که نیاز به مشاوره رایگان دارید با شماره  02128429461 در ارتباط باشید. کارشناسان شانه سار مشتاق شنیدن صدای شما هستند.