ریزش موی شقیقه علل، علائم، درمان و پیشگیری

ریزش مو انواع مختلفی دارد که یکی از آنها ریزش موی شقیقه است. البته که قطعا با مطرح شدن این عنوان، بسیاری از آقایان به یاد ریزش موی خود می افتند، چرا که در ریزش موی آقایان عموما، با عقب رفتن خط رویش مو و ناحیه شقیقه ها است که ریزش مو آغاز می گردد. با این حال در این مقاله سعی کردیم که در رابطه با ریزش موی شقیقه اطلاعات جامعی را در اختیار شما بگذاریم که شامل علل، علائم، درمان و پیشگیری است. قطعا و حتما که بر هیچ کس پوشیده و پنهان نیست که یکی از عناصر زیبایی افراد، موهای سلامت و با کیفیتشان است در نتیجه به بررسی این موارد میپردازیم.

علل ریزش موی شقیقه

عوامل ژنتیکی (طاسی با الگوی مردانه-زنانه)

آلوپسی آندروژنیک (Androgenetic alopecia) یکی از شایع‌ ترین علل ریزش مو در ناحیه شقیقه‌ هاست. در مردان، این نوع ریزش مو به عنوان طاسی با الگوی مردانه (Male pattern baldness) شناخته می‌شود و معمولاً با ریزش مو از ناحیه شقیقه‌ها و تاج سر آغاز می‌شود. این حالت ناشی از افزایش سطح آندروژن‌ها (Androgens) در فولیکول‌های مو است که منجر به تولید دی‌ هیدروتستوسترون (DHT) می‌شود.

DHT باعث کوچک شدن تدریجی فولیکول‌های مو و کاهش طول عمر آنها می‌شود. در زنان نیز، طاسی با الگوی زنانه (Female pattern baldness) معمولاً با نازک شدن موها در تاج سر و عقب‌نشینی تدریجی خط مو از ناحیه شقیقه‌ها همراه است. این الگو اغلب در دوران یائسگی (Menopause) تشدید می‌شود و می‌تواند منجر به ایجاد یک خط موی V شکل (Widow’s peak) شود.

عوامل هورمونی (اختلالات تیرویید، سندرم تخمدان پلی کیستیک)

بر اساس مقاله ای در وب سایت Medical News Today عدم تعادل هورمونی، به ویژه در بیماری‌های تیروئید (Thyroid imbalance)، می‌تواند منجر به ریزش مو شود. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) نیز، با ایجاد کیست در تخمدان‌ها و اختلال در تعادل هورمون‌های زنانه، می‌تواند باعث ریزش مو با الگوهای مختلف شود. علائم همراه PCOS شامل پریودهای نامنظم (Irregular periods)، ناباروری (Infertility)، آکنه (Acne)، پرمویی (Excess hair)، لکه‌های تیره پوستی (Darker areas of skin) و افزایش وزن (Weight gain) است. این اختلال معمولاً با درمان‌های هورمونی مانند قرص‌های ضد بارداری هورمونی و داروهای حساس‌کننده به انسولین، همراه با تغییرات سبک زندگی و کاهش وزن قابل کنترل است.

کمبودی مواد مغذی

فولیکول‌ های موی ناحیه شقیقه به کمبودهای تغذیه‌ای بسیار حساس هستند. کمبود ویتامین‌های B کمپلکس، ویتامین D، آهن (Iron) و روی (Zinc) می‌تواند باعث ضعیف شدن و ریزش موها در این ناحیه شود. مطالعات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به ریزش موی شقیقه اغلب سطوح پایین‌تری از این مواد مغذی را دارند. به ویژه، کمبود بیوتین (Biotin) و اسیدهای چرب امگا-3 می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سلامت موهای این ناحیه داشته باشد. تغذیه مناسب و متعادل، همراه با مصرف منظم پروتئین‌های با کیفیت، می‌تواند به حفظ سلامت موها در این ناحیه کمک کند.

استرس و تاثیر آن بر ناحیه شقیقه

استرس مزمن (Chronic stress) می‌تواند باعث تلوژن افلوویوم (Telogen effluvium) شود، که در آن موهای ناحیه شقیقه به طور خاص آسیب‌ پذیر هستند. این ناحیه به دلیل حساسیت بیشتر به هورمون‌های استرس، معمولاً اولین منطقه‌ای است که تحت تأثیر قرار می‌گیرد. استرس می‌تواند باعث افزایش تولید کورتیزول شود که این هورمون می‌تواند چرخه رشد مو را مختل کند. مدیریت استرس، تکنیک‌های آرام‌سازی و خواب کافی می‌توانند به حفظ سلامت موها در این ناحیه کمک کنند.

بیماری های زمینه ای (بیماری های خود ایمنی، کم خونی)

آلوپسی آره آتا (Alopecia areata) می‌تواند به طور خاص ناحیه شقیقه را درگیر کند و باعث ریزش موی شقیقه شود. در این بیماری خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو در این ناحیه حمله می‌کند و باعث ریزش موی سکه ای می‌شود. التهاب پوست سر و عفونت‌های قارچی نیز می‌توانند باعث ریزش موی موضعی در ناحیه شقیقه شوند. درماتیت سبورئیک (Seborrheic dermatitis) نیز می‌تواند با ایجاد التهاب و پوسته‌ریزی در پوست سر، به فولیکول‌های موی این ناحیه آسیب برساند. تشخیص و درمان به موقع این شرایط می‌تواند از آسیب دائمی به فولیکول‌های مو جلوگیری کند.

عوارض جانبی داروها

برخی داروها می‌توانند باعث ریزش مو در ناحیه شقیقه شوند. داروهای ضد انعقاد، شیمی‌درمانی، داروهای ضد افسردگی و برخی داروهای فشار خون می‌توانند روی رشد مو در این ناحیه تأثیر بگذارند. داروهای هورمونی نیز مانند قرص‌های ضد بارداری و داروهای تستوسترون نیز می‌توانند الگوی رشد مو در ناحیه شقیقه را تغییر دهند. در صورت مشاهده ریزش مو در ناحیه شقیقه پس از شروع داروی جدید، مشورت با پزشک برای بررسی گزینه‌های جایگزین توصیه می‌شود.

زایمان و تغییرات هورمونی پس از زایمان

در دوران بارداری، افزایش استروژن باعث می‌شود موها در فاز رشد (Anagen) باقی بمانند و ریزش طبیعی کاهش یابد. اما پس از زایمان، کاهش ناگهانی استروژن می‌تواند باعث ریزش موی قابل توجه در نواحی مختلف از جمله شقیقه‌ها شود. این پدیده که تلوژن افلوویوم پس از زایمان (Postpartum telogen effluvium) نامیده می‌شود، معمولاً بین 3 تا 6 ماه پس از زایمان اتفاق می‌افتد. موهای ناحیه شقیقه به دلیل ظرافت بیشتر، اغلب اولین نقاطی هستند که این ریزش در آن‌ها مشهود می‌شود. خوشبختانه، این نوع ریزش مو معمولاً موقتی است و با متعادل شدن هورمون‌ها، رشد مو در این ناحیه به حالت عادی برمی‌گردد.

آسیب های فیزیکی و شیمیایی (محصولات مراقبت از مو)

استفاده مداوم از محصولات شیمیایی قوی و حالت‌ دهنده‌های مو می‌تواند با آسیب به فولیکول مو، باعث ریزش موی شقیقه شود. رنگ‌های مو، مواد صاف‌کننده و درمان‌های کراتینه حاوی فرمالدهید یا فرمالدئید (Formaldehyde) می‌توانند باعث آسیب شیمیایی به فولیکول‌های مو شوند. همچنین، مدل‌ های مویی که کشش زیادی به این ناحیه وارد می‌کنند، مانند دم اسبی محکم یا بافت‌های تنگ، می‌توانند باعث آلوپسی کششی (Traction alopecia) شوند. انتخاب محصولات مناسب و اجتناب از مدل‌های مویی آسیب‌ رسان می‌تواند به حفظ سلامت موهای این ناحیه کمک کند.

سبک زندگی و عادات روزانه

عادات نامناسب مانند استفاده مکرر از ابزارهای حرارتی در دمای بالا، کشیدن موها در حالت خیس، و استفاده از کلاه‌های تنگ می‌تواند به موهای ناحیه شقیقه آسیب برساند. سشوار داغ و اتوی مو می‌توانند کوتیکول مو را آسیب‌پذیر کنند و باعث شکنندگی موها شوند. همچنین، کم‌خوابی، استعمال دخانیات و رژیم‌های غذایی نامتعادل می‌توانند روی سلامت موهای این ناحیه تأثیر منفی بگذارند و باعث ریزش موی شقیقه شود. اصلاح این عادات و اتخاذ سبک زندگی سالم‌ تر، همراه با ورزش منظم و مدیریت استرس، می‌تواند به حفظ و تقویت موهای شقیقه کمک کند.

علائم ریزش موی شقیقه

نازک شدن موها در ناحیه شقیقه

اولین نشانه‌ ای که اغلب مشاهده می‌شود، ظریف‌ تر شدن تارهای مو در ناحیه شقیقه است. در این فرآیند، قطر تار موها به تدریج کاهش یافته و بافت موها تغییر می‌کند. جالب است بدانید که بنا به تجربه شخصی، آرایشگرها معمولاً اولین کسانی هستند که این تغییر را تشخیص می‌دهند، چون در مقایسه با خودتان، دید حرفه‌ ای‌ تری نسبت به تغییرات مو دارند. در این مرحله، فولیکول‌های مو ضعیف‌تر شده و توانایی تولید موهای قوی و ضخیم را از دست می‌دهند.

عقب رفتن خط رویش مو

عقب‌نشینی خط رویش مو در ناحیه شقیقه از مشخص‌ترین نشانه‌های ریزش موی شقیقه است. این پدیده که با اصطلاح تخصصی رسشن تمپورال (Temporal recession) شناخته می‌شود، باعث ایجاد الگوی M-شکل در خط رویش مو می‌گردد. با پیشرفت این حالت، فاصله میان شقیقه‌ها و خط میانی مو افزایش یافته و به اصطلاح فرورفتگی‌های مشخصی در طرفین پیشانی شکل می‌گیرد. کافی است به عکس های قدیمی خود نگاهی بیندازید.

نمایان شدن پوست سر در ناحیه شقیقه

بنا به مقاله ای در Healthline با کاهش تراکم موها، پوست سر در ناحیه شقیقه بیشتر قابل مشاهده می‌شود. این وضعیت به‌ ویژه زیر نور مستقیم یا هنگام خیس بودن موها بارزتر است. مینیاتوریزیشن (Miniaturization) فولیکول‌های مو سبب می‌شود پوشش موها در این ناحیه کمتر شده و سطح پوست سر نمایان‌تر شود.

ریزش موی شدید در شقیقه ها

ریزش روزانه تعداد محدودی تار مو طبیعی است که معمولا بین 50 تا 100 عدد می باشد، اما افزایش قابل توجه ریزش در ناحیه شقیقه نیازمند توجه جدی است. این نشانه معمولاً هنگام شانه زدن یا شستشوی مو بیشتر مشهود است و نشان‌دهنده اختلال در چرخه رشد موست.

تخشیص ریزش موی شقیقه

طی تجربه ی زیادی که در خواندن مقالات مختلف در رابطه با سلامت مو دارم، همواره به اطرافیانم گوشزد می‌کنم که معاینه فیزیکی اولین و مهم‌ترین گام تشخیص است. پزشک با استفاده از درماتوسکوپ (Dermatoscope)، الگوی ریزش مو، تراکم فولیکول‌ها و وضعیت پوست سر را به دقت بررسی می‌کند. این معاینه امکان تشخیص نوع ریزش مو را فراهم می‌آورد. گاهی نیز به سمت مرحله بعدی، یعنی آزمایش های تکمیلی هدایت میکند.

در اینجا به مرحله ی آزمایش خون رسیده ایم. آزمایش خون برای سنجش سطح آهن، فریتین، هورمون‌های تیروئید و هورمون‌های جنسی ضروری است. کمبود آهن و اختلالات هورمونی می‌توانند محرک ریزش موی شقیقه باشند. پزشک براساس نتایج این آزمایش‌ها، علت اصلی ریزش مو را شناسایی می‌کند.

حال باید گفت که در مواردی که نتایج معاینه فیزیکی و آزمایش‌های خون برای تشخیص قطعی کافی نباشد، پزشک ممکن است بیوپسی پوست سر را پیشنهاد کند. این روش تشخیصی پیشرفته، امکان مشاهده تغییرات میکروسکوپی فولیکول‌های مو را فراهم می‌کند و به تعیین دقیق نوع ریزش مو کمک می‌کند. تنها با طی کردن این مراحل تشخیصی است که می‌توان درمان مناسب و موثر را آغاز کرد.

روش های درمان ریزش مو شقیقه

درمان های دارویی

ماینوکسیدیل: محلول ۵٪ برای مردان و ۲٪ برای زنان که این تفاوت غلظت به دلیل حساسیت‌های پوستی متفاوت در خانم‌ها و آقایان است. مینوکسیدیل با گشاد کردن عروق خونی، اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به فولیکول‌ها می‌رساند. این دارو چرخه رشد مو را از فاز استراحت به فاز رشد فعال تغییر می‌دهد. نکته اینجاست که تداوم استفاده کلید موفقیت است؛ قطع مصرف باعث بازگشت ریزش می‌شود.

فیناستراید:  بزرگترین مزیت فیناستراید مهار کردن DHT است. این هورمون عامل اصلی کوچک شدن تدریجی فولیکول‌های مو در نواحی حساس مانند شقیقه است. باید توجه کنید که این دارو مخصوص آقایان (منع مصرف برای بانوان) است، چرا؟ به دلیل تأثیر بر هورمون‌های مردانه، در زنان به خصوص در سنین باروری استفاده نمی‌شود. دوز روزانه معمولا 1 میلی‌گرم است که مطالعات نشان داده این دوز تعادل مناسبی بین اثربخشی و عوارض جانبی ایجاد می‌کند و باز هم صبر کلید موفقیت است. نتایج معمولاً پس از 3-6 ماه مصرف مستمر ظاهر می‌شوند و برای حفظ نتایج، ادامه مصرف ضروری است.

درمان های غیردارویی

• پی آر پی (PRP): در این روش، فرآیندی وجود دارد به نام استخراج و تزریق، که خون بیمار گرفته شده، سانتریفیوژ می شود، پلاسمای غنی از پلاکت به پوست سر تزریق می گردد. این پلاسما بیش از 20 نوع فاکتور رشد را داراست که به بازسازی بافت کمک میکند. معمولا 3-4 جلسه با فواصل یک ماهه و سپس جلسات نگهدارنده هر 6 ماه توصیه می شود. در این روش بهبودی نسبی پس از 2-3 ماه مشاهده می شود.
• مزوتراپی (Mesotherapy): در روش مزوتراپی به نوعی کوکتل درمانی سفارشی که ترکیبی از ویتامین های مورد نیاز، مواد معدنی مثل زینک و اسیدهای آمینه و پپتیدها است با تزریق دقیق و هدفمند با میکرونیدل ها یا سرنگ های بسیار ظریف به لای مزودرم پوست سر انجام می شود. برنامه درمانی این روش، هفتگی یا دو هفته یکبار تا 8-10 جلسه و سپس نگهداری ماهانه تا سه ماهانه توصیه می شود. این روش برای ریزش های متوسط است به خصوص در مراحل اولیه ریزش موی شقیقه نتایج رضایت بخش است.

تغییر سبک زندگی

• رژیم غذایی مناسب: پروتئین های با کیفیت، سنگ بنای ساختار مو هستند و کمبود آنها مستقیما باعث پایین آمدن کیفیت مو و در نهایت ریزش مو می شود. همچنین باید ویتامین های گروه B، آهن و زینک، چربی های سالم مانند امگا3 را در رژیم غذایی در نظر گرفت چرا که تمامی این موارد در سلامت مو بسیار موثر هستند و میتوانند به کاهش ریزش موی شقیقه کمک کنند.
• مدیریت استرس: همانطور که بارها در مقالات مختلفی اعلام کردیم، استرس تاثیر مستقیم بر هورمون ها دارد چرا که استرس مزمن با افزایش کوتیزول و اختلال در تعادل هورمونی به ریزش مو دامن می زند. بهتر است با روش هایی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن کوتاه روزانه و حتی پیاده روی 20 دقیقه ای میتواند سطح استرس را کنترل کنید.

محصولات مراقبت از مو

انتخاب هوشمندانه محصولات، بخش مهمی از مدیریت ریزش موی شقیقه است. در بحث شامپوهای تخصصی، باید به ترکیبات کلیدی محصول توجه ویژه داشت. کافئین به عنوان محرک رشد، کراتین برای تقویت ساختار مو و پیروکتون اولامین برای کنترل التهاب پوست سر، از مهمترین این ترکیبات هستند. برای استفاده صحیح از شامپو، ماساژ آرام پوست سر به مدت 2-3 دقیقه و سپس آبکشی کامل با آب ولرم (نه داغ) توصیه می‌شود. شستشوی روزانه می‌تواند پوست سر را خشک کند، بنابراین برای اکثر افراد شستشو یک روز در میان مناسب‌تر است.

در کنار شامپوها، روغن‌های گیاهی نیز نقش مهمی در تقویت و سلامت موها دارند. روغن رزماری با افزایش گردش خون و خواص ضدالتهابی خود، عملکردی مشابه مینوکسیدیل (البته با شدت کمتر) دارد. روغن نارگیل با قابلیت نفوذ عمیق به ساقه مو، محافظت خوبی در برابر آسیب‌های محیطی ایجاد می‌کند. روغن آرگان نیز به دلیل دارا بودن ویتامین E و اسیدهای چرب ضروری، تغذیه مناسبی برای فولیکول‌های مو فراهم می‌کند. برای استفاده از این روغن‌ها، بهتر است با نوک انگشتان (نه ناخن‌ها) به مدت 5-10 دقیقه پوست سر را ماساژ دهید تا جذب بهتری صورت گیرد.

استفاده از مکمل های معتبر

مکمل‌های خوراکی نیز نقش مهمی در تقویت و جلوگیری از ریزش موی شقیقه دارند. کپسول پریورین (Priorin) که حاوی ترکیبات طبیعی مانند ارزن طلایی (میلت)، سیستین و ویتامین‌های گروه B است، با تقویت ساختار کراتین مو و تغذیه فولیکول‌ها از درون، به رشد موهای سالم‌تر کمک می‌کند. مطالعات نشان داده مصرف منظم این مکمل به مدت 3 تا 6 ماه می‌تواند ضخامت مو را افزایش داده و چرخه رشد مو را بهبود بخشد. در نتیجه میتواند به ریزش موی ارثی، ریزش موی هورمونی و ریزش موی شقیقه کمک شایانی کند.

کپسول فیتو(Phyto) نیز با فرمولاسیون منحصر به فرد خود که شامل عصاره جینکو بیلوبا، ویتامین‌های ضروری و املاح معدنی است، یک رویکرد چند جانبه به درمان ریزش مو دارد. این مکمل با بهبود گردش خون پوست سر و تامین مواد مغذی ضروری برای فولیکول‌های مو، به خصوص در موارد ریزش مو با منشا هورمونی یا استرس، نتایج قابل توجهی نشان داده است.

کاشت مو

کاشت مو یکی از راهکارهای دائمی برای درمان ریزش موی شقیقه است که معمولاً زمانی پیشنهاد می‌شود که درمان‌های محافظه‌کارانه نتیجه مطلوب نداشته‌اند. دو روش اصلی کاشت مو وجود دارد. روش اول FUT یا برداشت نواری است که در آن یک نوار پوست حاوی فولیکول از پشت سر برداشته و به واحدهای فولیکولی تقسیم می‌شود. این روش امکان برداشت گرافت‌های بیشتری را در یک جلسه فراهم می‌کند و هزینه مقرون به صرفه‌تری دارد. با این حال، به دلیل ایجاد اسکار خطی در ناحیه دهنده، معمولاً نیاز به پوشاندن با موهای بلندتر دارد.

روش دوم، FUE یا استخراج فولیکولی است که با استفاده از پانچ‌های میکروسکوپی، فولیکول‌ها را به صورت تک به تک برداشت می‌کند. مزیت اصلی این روش، نداشتن جراحی تهاجمی و اسکار خطی است. همچنین دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد و نتایج طبیعی‌تری به خصوص در خط رویش مو و ناحیه شقیقه ایجاد می‌کند. پس از کاشت مو، مراقبت از گرافت‌ها در هفته اول اهمیت ویژه‌ای دارد. بیماران باید توجه داشته باشند که موهای کاشته شده در ابتدا ریزش می‌کنند و رشد مجدد آنها از ماه سوم آغاز خواهد شد.

پیشگیری از ریزش موی شقیقه

در طول سال‌ها که در حوزه سلامت مو فعالیت داشته‌ام، همواره تأکید می‌کنم که پیشگیری بسیار ساده‌ تر از درمان است. به یاد دارم از دوستی، که با تغییر ساده در شیوه زندگی و رعایت چند اصل پایه‌ای، توانست از پیشرفت ریزش موی شقیقه‌اش جلوگیری کند.

رژیم غذایی متعادل و سرشار از پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی، نقش کلیدی در سلامت فولیکول‌های مو دارد. مصرف منظم ماهی، تخم مرغ، مغزها و سبزیجات برگ سبز می‌تواند تغذیه مناسب فولیکول‌ها را تضمین کند. مدیریت استرس از طریق تکنیک‌های آرام‌سازی، مدیتیشن یا ورزش منظم، تأثیر چشمگیری در کاهش ریزش مو دارد. استرس مزمن می‌تواند چرخه رشد طبیعی مو را مختل کند و باعث ریزش زودرس شود.

خواب کافی و منظم (7 تا 9 ساعت) به بدن اجازه می‌دهد فرآیندهای ترمیمی خود را انجام دهد. در طول خواب عمیق، هورمون‌های رشد ترشح می‌شوند که برای سلامت مو ضروری هستند. استفاده از محصولات مراقبتی مناسب مانند شامپوهای ملایم و فاقد سولفات، مکمل های غذایی و پرهیز از حرارت مستقیم و مواد شیمیایی خشن، می‌تواند از آسیب به ساقه مو و پوست سر جلوگیری کند. مهم‌ترین نکته، مراجعه به موقع به متخصص است. هر گونه تغییر غیرعادی در الگوی رشد مو یا ریزش قابل توجه در ناحیه شقیقه باید جدی گرفته شود. تشخیص و مداخله زودهنگام می‌تواند از پیشرفت مشکل جلوگیری کند.

این مقاله به قلم مهرداد عبداللهی در تیم محتوا شانه سار تولید شد. شانه سار وارد کننده محصولات اورجینال مراقبت از مو از جمله کپسول پریورین و قرص فیتو بوده که تاثیر به سزایی در کنترل ریزش مو و رویش مجدد مو دارند. در صورتی که نیاز به مشاوره رایگان دارید با شماره  02128429461 در ارتباط باشید. کارشناسان شانه سار مشتاق شنیدن صدای شما هستند.