کم خونی و ریزش مو ارتباط، علل، علائم و درمان

ریزش مو یکی از مشکلات شایعی است که می‌تواند تأثیرات منفی بر اعتمادبه‌نفس و کیفیت زندگی افراد داشته باشد. اما سوال اصلی اینجاست، آیا بین کم خونی و ریزش مو ارتباطی وجود دارد؟ کم‌خونی، به ویژه زمانی که ناشی از کمبود مواد مغذی مانند آهن یا ویتامین B12 باشد، می‌تواند باعث اختلال در اکسیژن‌رسانی به فولیکول‌های مو و در نتیجه ریزش مو شود. در این مقاله، به بررسی جامع ارتباط بین کم‌خونی و ریزش مو، علل، علائم و روش‌های درمانی مؤثر می‌پردازیم.

کم خونی چیست؟

کم‌خونی یک بیماری خونی است که در آن تعداد گلبول‌های قرمز خون یا سطح هموگلوبین کاهش می‌یابد. هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز وجود دارد و وظیفه حمل و انتقال اکسیژن از ریه‌ها به سایر بافت‌های بدن را بر عهده دارد. زمانی که سطح هموگلوبین پایین باشد، اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها مختل می‌شود و این موضوع می‌تواند بر عملکرد سلول‌ها، از جمله فولیکول‌های مو، تأثیر بگذارد. کم‌خونی می‌تواند باعث علائم جدی مانند خستگی، ضعف، رنگ‌پریدگی پوست و در موارد شدیدتر، ریزش مو شود.

انواع کم خونی و علل آن

کم خونی انواع مختلفی دارد که تاثیرات قابل توجهی بر سلامت مو نیز میگذارد.کم خونی فقر آهن شایع ترین نوع است و زمانی رخ میدهد که بدن نتواند به اندازه کافی آهن تولید کند. این کمبود باعث کاهش اکسیژن رسانی به بافتها، از جمله فولیکول های مو می شود که در نهایت باعث ریزش مو می شود.کم خونی مگالوبلاستیک که به دلیل کمبود ویتامین های B12 یا فولات به وجود می آید، کم خونی آپلاستیک که نوعی نادر از کم خونی است که در آن مغز استخوان قادر به تولید گلبول های قرمز به مقدار کافی نیست، کم خونی ناشی از بیماریهای مزمن و یا اختلالات ژنتیکی همگی از انواع دیگر کم خونی هستند.

علائم کم خونی

کم خونی، به خصوص کم خونی مرتبط با فقر آهن و کمبود ویتامین ها، با طیف وسیعی از علائم همراه است که وابسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است. علائم کم خونی ناشی از کاهش اکسیژن رسانی به بافتها و اختلال در عملکرد طبیعی سلول هاست.

خستگی مفرط، رنگ پریدگی پوست به ویژه در ناحیه لبها، پلکها و کف دستها، تنگی نفس به ویژه هنگام فعالیت های بدنی، سردرد و سرگیجه، ضربان قلب سریع یا نامنظم(تپش قلب) و دست و پای سرد به دلیل کاهش گردش خون محیطی از علائم شایع کم خونی هستند.این علائم به طور ویژه در خانمها شامل تشدید علائم در قاعدگی، شکستگی ناخن ها و خشکی پوست و کاهش تمرکز است.

راه های تشخیص کم خونی چیست؟

برای تشخیص کم خونی از آزمایش خون، بررسی سطح هموگلوبین (Hb) و هماتوکریت (HCT) بهعنوان شاخصهای کلیدی استفاده میشود. این پارامترها در آزمایش CBC (شمارش کامل خون) ارزیابی شده و اطلاعات حیاتی درباره وضعیت گلبولهای قرمز ارائه میدهند.

مقادیر هماتوکریت در زنان زیر 36% و در مردان زیر 41% نشانه ی کم خونی است. همچنین هموگلوبین در زنان زیر 12  و در مردان زیر 14 g/dL نشانه ی کم خونی است.

ارتباط کم خونی و ریزش مو چیست؟

بر اساس مقاله ای در Cosmedica  ارتباط بین کم خونی و ریزش مو به خصوص در موارد کمبود آهن به طور مستقیم از طریق اختلال در تامین اکسیژن و مواد مغذی ضروری برای فولیکول های مو ایجاد می شود.در اینجا چند مکانسیم کلیدی درباره ی تاثیر کم خونی بر ریزش مو را بررسی میکنیم.

1. آهن برای ساخت هموگلوبین ضروری است که اکسیژن را به بافتها از جمله فولیکول های مو برساند، اما وقتی سطح هموگلوبین به دلیل کمبود آهن پایین باشد منجر به کاهش اکسیژن رسانی به سلول های مو شده و باعث تضعیف ساختار ساقه ی مو نیز می شود. این وضعیت باعث نازک شدن موها، شکنندگی و ریزش قابل توجه می گردد.
   
2. اختلال در چرخه ی رشد مو: کم خونی ناشی از فقر آهن می تواند چرخه ی رشد مو را مختل کند و تعداد بیشتری از مو ها وارد فاز استراحت می شوند که به آن Telogen Effluvium گفته می شود که سبب ریزش ناگهانی و گسترده موها می شود. هم چنین کاهش تقسیم سلولی به دلیل کمبود ویتامین B12 و فولات (نوعی کم خونی مگالوبلاستیک) اتفاق می افتد در نتیجه تقسیم سلولی فولیکول های مو را کند میکند.
   
3. تاثیر بر الگوی ریزش مو: مطالعات نشان داده است که کمبود آهن با تشدید الگوی طاسی زنانه همراه است، هم چنین با کاهش ذخایر آهن، موها خشک و مستعد شکنندگی هستند که در نهایت منجر به کاهش حجم کلی مو می شود.
   

عوامل تشدید کننده ریزش مو: از دست دادن خون در بارداری و قاعدگی خطر کم خونی و ریزش مو را افزایش می دهد و همچین، مصرف ناکافی گوشت قرمز، اسفناج، حبوبات و ویتامین C(که جذب آهن را افزایش می دهد) از عوامل تشدیده کننده ریزش مو به دلیل کم خونی هستند.

انواع ریزش مو مرتبط با کم خونی

تلوژن افلوویوم (Telogen Effluvium): ریزش مو تلوژن افلوویوم موقت است و زمانی رخ می‌دهد که درصد بالایی از فولیکول‌های مو وارد فاز استراحت (تلوژن) می‌شوند. کم‌خونی، به ویژه کم‌خونی فقر آهن، می‌تواند باعث شود موها زودتر از موعد وارد فاز استراحت شوند و در نهایت دچار ریزش شدید شوند. این نوع ریزش مو معمولاً پس از درمان کم‌خونی بهبود می‌یابد.

آلوپسی آندروژنتیک (Androgenetic Alopecia): اگرچه آلوپسی آندروژنتیک ریزش مویی عمدتاً ژنتیکی است اما کم‌خونی می‌تواند روند نازک شدن موها را در افرادی که مستعد این مشکل هستند، تشدید کند. کم‌خونی باعث کاهش اکسیژن‌رسانی و تأمین مواد مغذی به فولیکول‌های مو می‌شود و این موضوع می‌تواند باعث تشدید ریزش مو در افراد مبتلا به آلوپسی آندروژنتیک شود.

ریزش موی منتشر (Diffuse Hair Loss): در این حالت، موها به طور یکنواخت در سراسر سر نازک می‌شوند. این نوع ریزش مو اغلب در افرادی دیده می‌شود که کمبودهای طولانی‌مدت مواد مغذی مانند آهن، ویتامین B12 یا فولات دارند. کم‌خونی باعث می‌شود موها خشک، شکننده و کم‌پشت شوند.

علائم ریزش مو در کم خونی

کم‌خونی، به‌ویژه کمبود آهن، می‌تواند تأثیر مستقیمی بر سلامت موها داشته باشد و باعث ریزش آن‌ها شود. یکی از علائم رایج،  نازک شدن و کاهش حجم کلی موها است که به دلیل کمبود اکسیژن‌رسانی به فولیکول‌های مو رخ می‌دهد. موها ممکن است شکننده، خشک و بی‌حالت شوند، و در برخی موارد، ریزش شدیدتری را تجربه کنید. کمبود ویتامین‌هایی مانند B12 نیز می‌تواند چرخه رشد مو را مختل کرده و منجر به ضعف ریشه‌ها شود. خوشبختانه، در بیشتر موارد، با درمان کم‌خونی و دریافت مواد مغذی کافی، ریزش مو متوقف شده و رشد مجدد آن امکان‌پذیر خواهد بود.

ریزش مو ناشی از کمبود ویتامین ها

ویتامین B12 و فولات نقش مهمی در تشکیل گلبول‌های قرمز خون و اکسیژن‌رسانی به فولیکول‌های مو دارند. این ویتامین‌ها به رشد و تقویت مو کمک کرده و از نازک شدن و شکنندگی آن جلوگیری می‌کنند.

کمبود ویتامین B12 و فولات و تاثیر آن بر ریزش مو

کمبود ویتامین هایی مانند B12 و فولا می‌تواند منجر به کاهش تقسیم سلولی در فولیکول‌های مو شده و رشد موها را مختل کند. کمبود B12 باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به ریشه‌های مو شده و فولات نیز در تغذیه فولیکول‌ها نقش کلیدی دارد. کمبود این مواد مغذی ممکن است منجر به ریزش مو، نازک شدن و ضعیف شدن ساقه مو شود.

علائم کمبود ویتامین B12 و فولات چیست؟

علائمی که بتوان کمبود ویتامین B12 و فولات را به کمک آن تشخیص داد چند مورد توجه برانگیز است. خستگی، ضعف، سرگیجه، رنگ پریدگی، سردی دست و پا و البته ریزش مو نازک شدن تارهای مو را می توان به عنوان علائم کمبود این ویتامین ها شناسایی کرد.

چطور کمبود ویتامین B12 و فولات مشخص می شود؟

برای تشخیص کمبود ویتامین B12 و فولات، پزشکان معمولا آزمایش خون را تجویز میکنند. این آزمایش میزان ویتامین ها را در خون بررسی کرده و در صورت کمبود، مصرف مکمل های مناسب یا اصلاح رژیم غذایی توصیه میگردد. از مکمل های بسیار معروف و کارساز نیز می توان به کپسول پریورین و کپسول فیتو اشاره کرد.

درمان کم خونی و ریزش مو

برای درمان کم خونی و ریزش مو چندین راه وجود دارد که می توان به کمک آن، تا جای ممکن از کم خونی جلوگیری کرد و یا آن را متوقف و درمان کرد.در اینجا به این موارد اشاره خواهیم کرد.

درمان دارویی کم خونی

کمبود آهن، ویتامین B12 و فولات از دلایل اصلی ریزش مو در کم خونی است. مصرف مکمل های مرتبط با این ویتامین ها می تواند اکسیژن رسانی به فولیکول های مو را بهبود ببخشد و در نتیجه رشد مو تقویت شود. البته، استفاده از مکمل ها عموما باید تحت نظر پزشک انجام گیرد تا از عوارض جانبی جلوگیری شود.

نقش تغذیه در درمان کم خونی و ریزش مو

مصرف مواد غذایی که به تامین آهن و ویتامین های ضروری برای رشد مو کمک کنند قطعا یاری رسان است. برخی از این مواد غذایی، گوشت قرمز، جگر، ماهی، سبزیجات برگ سبز و حبوبات است که در نهایت ویتامین های دریافت شده از این مواد غذایی منجر به جلوگیری از ضعف فولیکول های مو گردیده و به کاهش ریزش مو ناشی از کم خونی کمک میکند.

داروهای موضعی برای ریزش مو

وقتی اسم داروهای موضعی بر زبان می آید، اولین گزینه ماینوکسیدیل است. ماینوکسیدیل معمولا برای تحریک رشد مو و بهبود جریان خون در پوست سر استفاده می شود که در مواردی که ریزش مو شدید است، پزشک ممکن است ماینوکسیدیل توصیه کند.

روش های درمانی دیگر وجود دارد؟

در ابتدا باید گفت که مراجعه به پزشک و انجام آزمایش خون برای تشخیص کمبودها ضروری است. در برخی موارد که ریزش مو شدید باشد، روش‌های درمانی مانند مزوتراپی یا لیزرتراپی ممکن است توصیه شوند. انتخاب روش مناسب بستگی به علت اصلی کم‌خونی و وضعیت فرد دارد.

پیشگیری از کم خونی و ریزش مو

رژیم غذایی سالم و متعادل برای پیشگیری از کم خونی و ریزش مو همانطور که بارها تاکید شده است، بسیار مهم و حائز اهمیت است. بر اساس مقاله ای در وب سایت Medicalnewstoday مصرف غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی، سبزیجات برگ سبز و حبوبات برای جلوگیری از کم‌خونی ضروری است. همچنین، جذب بهتر آهن با مصرف ویتامین C (مانند مرکبات) بهبود می‌یابد. 

مصرف مکمل های غذایی با مشورت پزشک

در مواردی که کمبود آهن یا ویتامین B12 وجود دارد، پزشک ممکن است مکمل‌های مناسب که سرشار از این ویتامین ها و مواد مغذی باشند را توصیه کند. مصرف خودسرانه مکمل‌ها می‌تواند عوارضی مانند مشکلات گوارشی ایجاد کند، بنابراین لازم است پیش از مصرف، آزمایش خون انجام شود و دوز مناسب با نظر پزشک تعیین گردد​.

سبک زندگی سالم در جلوگیری از کم خونی و ریزش مو

داشتن سبک زندگی سالم به بهبود گردش خون و افزایش اکسیژن‌رسانی به فولیکول‌های مو کمک می‌کند و برای داشتن موهایی سالم ضروری است.  ورزش منظم باعث تقویت سیستم ایمنی و بهبود جذب مواد مغذی می‌شود. خواب کافی نیز برای بازسازی سلولی و حفظ سلامت موها حیاتی است. علاوه بر اینها، مدیریت استرس می‌تواند از اختلالات هورمونی و ریزش مو ناشی از آن جلوگیری کند.

این مقاله به قلم مهرداد عبداللهی در تیم محتوا شانه سار تولید شد. شانه سار وارد کننده محصولات اورجینال مراقبت از مو از جمله کپسول پریورین و قرص فیتو بوده که تاثیر به سزایی در کنترل ریزش مو و رویش مجدد مو دارند. در صورتی که نیاز به مشاوره رایگان دارید با شماره  02128429461 در ارتباط باشید. کارشناسان شانه سار مشتاق شنیدن صدای شما هستند.