ریزش موی هورمونی علل، علائم، تشخیص و درمان

ریزش موی هورمونی یکی از شایع‌ترین انواع ریزش مو است که هم در زنان و هم در مردان دیده می‌شود و می‌تواند تاثیر زیادی بر زیبایی و اعتماد به نفس افراد بگذارد. این نوع ریزش مو، ناشی از اختلالات و تغییرات در سطح هورمون‌های بدن است که نقش مهمی در تنظیم چرخه رشد مو دارند. هرگونه عدم تعادل هورمونی می‌تواند منجر به نازک شدن، کاهش تراکم و در نهایت ریزش مو شود.

در این مقاله، به بررسی جامع ریزش موی هورمونی می‌پردازیم: علل زمینه‌ای، علائم شایع، روش‌های تشخیص دقیق و گزینه‌های درمانی موثر را شرح می‌دهیم تا با آگاهی بیشتر، بتوانید برای حفظ سلامت موهای خود اقدام کنید.

ریزش موی هورمونی چیست؟

تعریف ریزش موی هورمونی

بر اساس مقاله ای در Harvard Medical School ریزش موی هورمونی (Hormonal Hair Loss) در اثر عدم تعادل هورمون ها در بدن ایجاد می شود. هورمون ها نقش بسیار جدی در تنظیم چرخه ی رشد مو دارند و تغییرات در سطح و مقدار آنها می تواند منجر به نازک شدن، ریزش و یا توقف رشد مو ها شود.

انواع ریزش مو هورمونی

• آلوپسی آندروژنتیک (Androgenetic Alopecia): شایع‌ترین نوع ریزش موی هورمونی است که در مردان با عقب رفتن خط رویش مو و کم‌پشت شدن موهای بالای سر و در زنان با نازک شدن تدریجی موها در قسمت بالای سر و پهن‌تر شدن فرق سر مشخص می‌شود.
• ریزش موی ناشی از مشکلات تیروئید: کم‌کاری یا پرکاری تیروئید می‌تواند باعث ریزش موی منتشر در کل سر شود.
• ریزش موی پس از زایمان: در دوران بارداری، سطح هورمون استروژن بالا می‌رود و باعث می‌شود موها بیشتر در فاز رشد باقی بمانند. پس از زایمان، با کاهش ناگهانی استروژن، بسیاری از موها وارد فاز استراحت شده و می‌ریزند.
• ریزش موی ناشی از یائسگی: با کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی، بسیاری از زنان دچار نازک شدن و ریزش مو می‌شوند.
• ریزش موی ناشی از سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): این سندرم باعث افزایش سطح آندروژن‌ها در بدن می‌شود و می‌تواند منجر به ریزش موی الگوی مردانه در زنان شود.

تفاوت ریزش مو هورمونی با ریزش موی ارثی

ریزش موی هورمونی و ریزش موی ارثی اغلب با یکدیگر مرتبط هستند. در واقع، آلوپسی آندروژنتیک، که شایع‌ترین نوع ریزش موی هورمونی است، زمینه‌ی ژنتیکی دارد. افرادی که سابقه‌ی خانوادگی ریزش مو دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این نوع ریزش مو هستند. با این حال، عوامل هورمونی نیز نقش مهمی در بروز و شدت این نوع ریزش مو دارند. به عبارتی، ژنتیک تعیین می‌کند که فرد مستعد ریزش مو باشد یا خیر، اما هورمون‌ها می‌توانند زمان شروع و شدت ریزش مو را تحت تأثیر قرار دهند.

عوامل موثر در شدت ریزش موی هورمونی

عوامل متعددی در ریزش مو که ناشی از اختلالات هورمونی باشد تاثیر گذارند که میتوان به ژنتیک، سن، استرس، تغذیه، بیماری های زمینه ای و دارو ها اشاره کرد. با افزایش سن، فولیکول‌ های مو به طور طبیعی ضعیف‌ تر می‌شوند و چرخه‌ ی رشد مو کوتاه‌ تر می‌شود. استرس مزمن با افزایش سطح هورمون کورتیزول می تواند چرخه ی رشد مورا مختل کند.

علل ریزش مو هورمونی

ریزش مو هورمونی، همانطور که از نامش پیداست، ناشی از تغییرات و اختلالات در سطح هورمون های بدن است. این اختلالات می‌توانند به دلایل مختلفی از جمله ژنتیک، بیماری‌های زمینه‌ای، تغییرات سنی، استرس و سبک زندگی ناسالم رخ دهند. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر علل ریزش موی هورمونی می‌پردازیم.

نقش هورمون ها در رشد مو

هورمون‌ها پیام‌رسان‌ های شیمیایی هستند که عملکرد های مختلف بدن از جمله رشد و نمو، متابولیسم، تولید مثل و … را تنظیم می‌کنند. چرخه‌ی رشد مو نیز به شدت تحت تأثیر هورمون‌ها قرار دارد. این چرخه شامل سه فاز اصلی است: آناژن (فاز رشد)، کاتاژن (فاز انتقال) و تلوژن (فاز استراحت). هورمون‌ها می‌توانند بر طول هر یک از این فازها و همچنین بر ضخامت و کیفیت موهای تولید شده تأثیر بگذارند.

هورمون های تاثیر گذار بر ریزش مو

• آندروژن ها: که به عنوان هورمون‌های مردانه نیز شناخته می‌شوند، در هر دو جنس (زن و مرد) وجود دارند، اما سطح آن‌ها در مردان بیشتر است. دی‌ هیدروتستوسترون (DHT)، یکی از مشتقات تستوسترون، مهم‌ترین آندروژنی است که در ریزش مو نقش دارد. DHT با اتصال به گیرنده‌های موجود در فولیکول‌های مو، باعث کوچک شدن آن‌ها، کوتاه شدن فاز آناژن (رشد) و نازک شدن تدریجی موها می‌شود. این فرآیند در نهایت می‌تواند منجر به توقف کامل رشد مو در نواحی خاصی از سر شود.
• هورمون های تیرویید: غده‌ی تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که نقش حیاتی در تنظیم متابولیسم بدن دارند. کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism) و پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) می‌توانند باعث اختلال در چرخه‌ی رشد مو و ریزش موی منتشر در سراسر سر شوند. در کم‌کاری تیروئید، موها ممکن است خشک، شکننده و کم‌پشت شوند، در حالی که در پرکاری تیروئید، موها ممکن است نازک و نرم شده و به راحتی بریزند.
• استروژن و پروژسترون: بر اساس مطالعه ای در Vibrant Dermatology این هورمون ها نقش اساسی در سلامت مو دارند، کاهش این هورمون ها در دوران یائسگی و بعد از زایمان از دلایل ریزش مو است.

اختلالات هورمونی مرتبط با ریزش مو

1. یائسگی (Menopause): در دوران یائسگی، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. این کاهش می‌تواند باعث نازک شدن موها، کاهش تراکم مو و ریزش موی الگوی زنانه (Female Pattern Hair Loss) شود. ریزش موی ناشی از یائسگی معمولاً به صورت تدریجی و در قسمت بالای سر و خط رویش مو رخ می‌دهد.
2. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): سندروم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی شایع در زنان است که با افزایش سطح آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) همراه است. این افزایش می‌تواند منجر به ریزش موی الگوی مردانه (Male Pattern Hair Loss) در زنان شود، که با عقب رفتن خط رویش مو و کم‌پشت شدن موهای بالای سر مشخص می‌شود. علاوه بر ریزش مو، PCOS می‌تواند باعث بروز علائم دیگری مانند آکنه، رشد موهای زائد در صورت و بدن (هیرسوتیسم) و بی‌نظمی قاعدگی شود.
3. کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism): همانطور که قبلاً نیز ذکر شد، کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث ریزش موی منتشر در سراسر سر شود. این ریزش مو معمولاً با علائم دیگری مانند خستگی، افزایش وزن، یبوست و خشکی پوست همراه است.

نقش استرس در ریزش موی هورمونی

استرس مزمن و طولانی مدت می‌ تواند تأثیر منفی بر سلامت کلی بدن، از جمله سلامت موها داشته باشد. استرس باعث افزایش سطح هورمون کورتیزول می‌شود. متاسفانه کورتیزول می‌ تواند چرخه‌ ی رشد مو را مختل کرده و باعث ریزش موی موقت (Telogen Effluvium) شود. در این نوع ریزش مو، تعداد زیاد ی از موها به طور ناگهانی وارد فاز استراحت (تلوژن) شده و می‌ریزند. خوشبختانه، ریزش موی ناشی از استرس معمولاً موقتی است و با کاهش استرس، موها دوباره شروع به رشد می‌کنند.

تاثیر تغذیه و سبک زندگی بر ریزش مو هورمونی

تغذیه و سبک زندگی سالم نقش بسیار مهم و جدی در حفظ سلامت موها دارند. کمبود برخی مواد مغذی مانند آهن، زینک، ویتامین‌های گروه B، پروتئین و اسیدهای چرب ضروری می‌تواند باعث ضعیف شدن موها، کاهش رشد مو و ریزش مو شود. رژیم غذایی نامتعادل، کمبود خواب، مصرف دخانیات و الکل نیز می‌توانند به طور غیرمستقیم بر سلامت موها تأثیر منفی بگذارند و ریزش مو را تشدید کنند. در اینجا باید اشاره کرد که وراثت نیز نقش به سزایی در ریزش مو دارد، به این معنی که اگر سابقه خانوادگی دارید، احتمال بیشتری برای ریزش مو وجود دارد.

علائم ریزش موی هورمونی (Hormonal Hair Loss Symptoms)

علائم ریزش موی هورمونی در زنان

ریزش موی هورمونی در زنان معمولاً به صورت تدریجی و با نازک شدن موها در قسمت بالای سر و پهن‌تر شدن فرق سر آغاز می‌شود. برخلاف آقایان، زنان به ندرت دچار طاسی کامل می‌شوند. سایر علائم ریزش موی هورمونی در زنان عبارتند از:

• نازک شدن کلی موها: موها به طور کلی حجم و ضخامت خود را از دست می‌دهند و ممکن است هنگام لمس کردن، نرم‌تر و نازک‌تر به نظر برسند.
• افزایش ریزش مو: ریزش بیش از حد معمول مو در هنگام شانه زدن، دوش گرفتن یا بستن موها نگران کننده است.
• نمایان شدن پوست سر: با نازک شدن موها، پوست سر بیشتر نمایان می‌شود، به خصوص در قسمت بالای سر و خط رویش مو که به وضوح قابل مشاهده میگردد.
• کاهش حجم دم اسبی: در زنانی که موهای خود را به صورت دم اسبی می‌بندند، ممکن است متوجه شوند که حجم دم اسبی آن‌ها به تدریج کاهش یافته است.

علائم ریزش مو هورمونی در مردان

ریزش موی هورمونی در مردان، که به عنوان طاسی الگوی مردانه (Male Pattern Baldness) شناخته می‌ شود، معمولاً با عقب رفتن خط رویش مو از ناحیه شقیقه‌ها شروع می‌شود. این الگو به تدریج به سمت عقب پیش می‌رود و یک شکل “M” ایجاد می‌کند. در ادامه، موهای بالای سر نیز شروع به نازک شدن و ریزش می‌کنند و در نهایت ممکن است منجر به طاسی کامل در قسمت بالای سر شود.

الگوهای ریزش مو در ریزش موی ناشی از اختلالات هورمونی

اولین الگوی رو بیشتر می توان در مردان دید که با عقب رفتن خط رویش مو از ناحیه پیشانی و شقیقه ها آغاز می شود.(Frontal Hair Loss) دومین الگو را که یک الگو بسیار نادر است، به آن طاسی یک طرفه میگویند (Unilateral Baldness) که ریزش مو در یک طرف سر رخ میدهد. الگوی سوم نیز ریزش مو پراکنده (Diffuse Hair Loss) است که هم در مردان و هم در زنان رخ میدهد و با نازک شدن و ریزش مو در سراسر سر مشخص می شود.

در زنان، این الگو اغلب به صورت پهن‌تر شدن فرق سر و نازک شدن کلی موها ظاهر می‌شود. در مردان، ممکن است به صورت نازک شدن موها در بالای سر و پیشروی طاسی از ناحیه شقیقه‌ها باشد.

تشخیص ریزش موی هورمونی (Diagnosing Hormonal Hair Loss)

آزمایش های تشخیصی

آزمایش خون یکی از ابزارهای مهم در تشخیص ریزش مو ناشی از اختلالات هورمونی است. این آزمایش می‌تواند به شناسایی اختلالات هورمونی زمینه‌ای که ممکن است باعث ریزش مو شوند، کمک کند.

آزمایش سطح هورمون‌های تیروئید (T3, T4, TSH): برای بررسی عملکرد غده تیروئید و تشخیص کم‌کاری یا پرکاری تیروئید این آزمایش به کار می رود. آزمایش سطح هورمون‌های جنسی (تستوسترون، DHEA-S، استروژن، پروژسترون): برای بررسی سطح هورمون‌های جنسی و تشخیص اختلالاتی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) در زنان به کار می رود. آزمایش سطح آهن و فریتین: برای بررسی کمبود آهن، که یکی از علل شایع ریزش مو است به کار می رود. آزمایش‌های دیگر: در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش سطح ویتامین D، زینک و … را نیز تجویز کند.

معاینه فیزیکی توسط پزشک متخصص

پزشک متخصص پوست و مو با معاینه فیزیکی پوست سر و موها، می‌تواند الگوی ریزش مو، وضعیت پوست سر (از نظر التهاب، قرمزی، پوسته ریزی و …) و کیفیت موها (از نظر ضخامت، شکنندگی و …) را بررسی کند. معاینه به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص اولیه را انجام دهد و در صورت لزوم، آزمایش‌های تکمیلی را تجویز کند. علاوه بر این ها پزشک سابقه خانوادگی شمارو نیز بررسی میکند.

اهمیت مراجعه به پزشک متخصص

متاسفانه بسیاری از افراد قبل از مراجعه به پزشک برای خود نسخه های غیر حرفه ای تجویز میکنند اما از آنجایی که ریزش مو می‌تواند علل مختلفی داشته باشد، از جمله عوامل ژنتیکی، هورمونی، تغذیه‌ای، استرس، بیماری‌های زمینه‌ای و مصرف برخی داروها مراجعه به پزشک متخصص پوست و مو برای تشخیص دقیق علت ریزش مو و دریافت درمان مناسب ضروری است. خود درمانی یا استفاده از روش‌های غیرعلمی نه تنها ممکن است موثر نباشد، بلکه می‌تواند باعث تأخیر در درمان و پیشرفت ریزش مو شود.

درمان ریزش مو هورمونی (Treating Hormonal Hair Loss)

درمان ریزش موی هورمونی به علت زمینه‌ ای و شدت ریزش مو بستگی دارد. هدف از درمان، کاهش سرعت ریزش مو، تحریک رشد مجدد موها و بهبود ظاهر کلی موها است. گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارد که پزشک متخصص با توجه به شرایط بیمار، بهترین روش یا ترکیبی از روش‌ها را توصیه می‌کند.

درمان دارویی ریزش مو هورمونی

در بسیاری از موارد، ریزش موی هورمونی به دلیل افزایش سطح آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) یا افزایش حساسیت فولیکول‌های مو به آندروژن‌ها رخ می‌دهد. داروهای ضد آندروژن با کاهش سطح آندروژن‌ها یا مهار اثر آن‌ها بر فولیکول‌های مو، می‌توانند به کاهش ریزش مو و تحریک رشد مجدد موها کمک کنند. برخی از داروهای ضد آندروژن که ممکن است تجویز شوند عبارتند از:

اسپیرونولاکتون (Spironolactone): این دارو بیشتر برای زنان مبتلا به ریزش موی ناشی از اختلالات هورمونی تجویز می‌شود و می‌تواند به کاهش سطح آندروژن‌ها و بهبود رشد موها کمک کند.

فیناستراید (Finasteride): این دارو برای مردان مبتلا به طاسی الگوی مردانه تجویز می‌شود و با مهار آنزیمی که تستوسترون را به دی‌هیدروتستوسترون (DHT) تبدیل می‌کند، عمل می‌کند. DHT نقش مهمی در ریزش موی مردان دارد.

سیپروترون استات (Cyproterone Acetate): این دارو در برخی کشورها برای درمان ریزش موی هورمونی در زنان استفاده می‌شود و دارای اثرات ضد آندروژنی قوی است.

درمان های جایگزین هورمونی (HRT)

با توجه به مقاله ای در Harvard Medical School  در زنانی که ریزش موی آن‌ها به دلیل کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی رخ می‌دهد، درمان جایگزین هورمونی (HRT) ممکن است به بهبود رشد موها و کاهش ریزش مو کمک کند. HRT می‌تواند شامل استروژن و پروژسترون باشد و به صورت قرص، چسب پوستی یا ژل موضعی تجویز می‌شود.

درمان های موضعی

ماینوکسیدیل (Minoxidil) یک محلول موضعی است که برای درمان ریزش موی هورمونی در زنان و مردان استفاده می‌شود. این دارو با گشاد کردن عروق خونی پوست سر و افزایش جریان خون به فولیکول‌های مو، به تحریک رشد موها کمک می‌کند. ماینوکسیدیل به صورت محلول 2% و 5% در دسترس است و باید به طور منظم و طبق دستور پزشک استفاده شود.

روش های پزشکی

پلاسمای غنی از پلاکت (PRP): در این روش، خون بیمار گرفته شده و پس از سانتریفیوژ، پلاسمای غنی از پلاکت جدا شده و به پوست سر تزریق می‌شود. پلاکت‌ها حاوی فاکتورهای رشد هستند که می‌توانند به تحریک رشد موها کمک کنند.

کاشت مو (Hair Transplant): کاشت مو یک روش جراحی است که در آن فولیکول‌های مو از نواحی پرپشت‌ تر سر (معمولاً پشت سر) برداشته شده و به نواحی کم‌ پشت یا طاس پیوند زده می‌شوند. این روش برای افرادی که دچار ریزش موی شدید هستند و به درمان‌های دارویی پاسخ نداده‌اند، مناسب است.

درمان گیاهی ریزش مو هورمونی

برخی از گیاهان دارویی ممکن است دارای خواص ضد آندروژنی یا تقویت‌کننده رشد مو باشند. با این حال، شواهد علمی کافی برای اثبات اثربخشی و ایمنی این گیاهان در درمان ریزش موی هورمونی وجود ندارد. برخی از گیاهانی که ممکن است در این زمینه مورد استفاده قرار گیرند عبارتند از:

نخل اره‌ای (Saw Palmetto): ممکن است دارای خواص ضد آندروژنی باشد.

چای سبز (Green Tea): ممکن است به کاهش سطح DHT کمک کند.

روغن دانه کدو تنبل (Pumpkin Seed Oil): ممکن است دارای خواص ضد التهابی باشد.

رژیم غذایی مناسب برای تقویت مو

تغذیه مناسب نقش مهمی در سلامت موها دارد. کمبود برخی از مواد مغذی مانند آهن، زینک، بیوتین و پروتئین می‌تواند باعث ریزش مو شود. یک رژیم غذایی متعادل و متنوع که شامل مقادیر کافی از این مواد مغذی باشد، می‌تواند به تقویت موها و کاهش ریزش مو کمک کند.

پروتئین: گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، حبوبات، لبنیات

آهن: گوشت قرمز، مرغ، ماهی، اسفناج، عدس

زینک: گوشت، مرغ، غذاهای دریایی، آجیل، دانه‌ها

بیوتین: تخم مرغ، بادام، گردو، قارچ

ویتامین‌ها: میوه‌ها و سبزیجات تازه

پیشگیری از ریزش مو هورمونی

تغذیه مناسب

یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از مواد مغذی، نقشی اساسی در سلامت مو ایفا می‌کند. کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند ریزش مو را تشدید کند. برای داشتن موهایی سالم و قوی، اطمینان حاصل کنید که در رژیم غذایی خود به میزان کافی پروتئین (از منابعی مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ و حبوبات) مصرف می‌کنید، چرا که مو عمدتاً از پروتئین تشکیل شده است.

همچنین، مصرف منابع غنی از آهن (مانند گوشت قرمز، اسفناج و عدس) برای جلوگیری از کم‌خونی و ریزش موی ناشی از آن ضروری است. علاوه بر این، ویتامین‌های گروه B، به ویژه بیوتین، در تقویت کراتین مو نقش دارند. اسیدهای چرب امگا 3 نیز، که در ماهی‌های چرب، گردو و بذر کتان یافت می‌شوند، به حفظ سلامت پوست سر و فولیکول‌های مو کمک می‌کنند.

استفاده از مکمل هایی با آمار تاثیر گذاری بالا

مکمل های مانند کپسول پریورین و کپسول فیتو، که در فروشگاه های جهانی آمار تاثیر گذاری بالایی را از خود بر جای گذاشته اند که میتوان در ریویو ها و کامنت های مصرف کنندگان این محصولات دید، از بهترین گزینه ها برای کمک به سلامت مو است به خصوص در بحث ریزش موی هورمونی ، کپسول پریورین به دلیل داشتن ترکیباتی خاص مانند عصاره ی ارزن طلایی که نوعی فیتواستروژن محاسبه می شود بسیار موثر است.

مراقبت صحیح از موها

مراقبت صحیح از موها می‌تواند از آسیب به فولیکول‌های مو و تشدید ریزش مو جلوگیری کند. برای شستشوی موها، از شامپو و نرم‌کننده‌های ملایم استفاده کنید که فاقد مواد شیمیایی قوی باشند. موها را به آرامی شانه بزنید و از برس‌های نرم استفاده کنید تا از کشیده شدن و کنده شدن موها جلوگیری شود. تا حد امکان، از وسایل حرارتی مانند سشوار، اتو مو و بابلیس کمتر استفاده کنید، زیرا حرارت زیاد به موها آسیب می‌رساند. همچنین، از بستن محکم موها با کش یا گیره‌های سر خودداری کنید، چرا که این کار می‌تواند باعث کشیدگی و ریزش مو شود.

این مقاله به قلم مهرداد عبداللهی در تیم محتوا شانه سار تولید شد. شانه سار وارد کننده محصولات اورجینال مراقبت از مو از جمله کپسول پریورین و قرص فیتو بوده که تاثیر به سزایی در کنترل ریزش مو و رویش مجدد مو دارند. در صورتی که نیاز به مشاوره رایگان دارید با شماره  02128429461 در ارتباط باشید. کارشناسان شانه سار مشتاق شنیدن صدای شما هستند.